Ο Άγιος Πορφύριος και οι Καταστροφές των Ελληνικών Μνημείων της Γάζας

Κατά την καλοκαιρινή περίοδο είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ μεταξύ άλλων και με το βιβλίο "Βίος Αγίου Πορφυρίου Επισκόπου Γάζης", το οποίο εκδίδεται από τις εκδόσεις Ζήτρος και έχει γραφεί κατά το πρώτο μισό του 5ου μχ αιώνα από τον Μάρκο Διάκονο, καλλιγράφο στο επάγγελμα, ο οποίος έγινε, από κάποια στιγμή και μετά, ακόλουθος και βοηθός του "αγίου" (ως διάκονος του επισκόπου) στο θεάρεστο έργο του.
Πρέπει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο οτι, όπως μας πληροφορεί στον πρόλογό του και ο διευθυντής της σειράς Βασίλης Κατσαρός, το αντίγραφο του συγγράμματος που σώζεται στην Ελληνική γλώσσα είναι "μια μεταγενέστερη διασκευή (6ου-7ου μχ αιώνα) του Βίου του αρχικού βιογράφου του Πορφυρίου, του διακόνου του Μάρκου".

Ποιό ήταν το θεάρεστο έργο αυτού του "αγίου"; Όπως θα φανεί στη συνέχεια, το μεγαλύτερο μέρος του βίου του περιγράφει τις προσπάθειες του αγίου να πετύχει την καταστροφή κάθε Ελληνικής δημιουργίας στην περιοχή της Γάζας, όπου από αρχαιοτάτων χρόνων κατοικούσαν Έλληνες, όπως και στη συνέχεια κατά τα Ελληνιστικά χρόνια και στη διάρκεια της Ρωμαϊκής κυριαρχίας.
Έτσι εξηγείται εύκολα το γεγονός οτι, ενώ μέχρι εκείνα τα χρόνια οι Χριστιανοί - έχοντας ήδη αλώσει την Ρωμαϊκή εξουσία - είχαν καταστρέψει αμέτρητους "Παρθενώνες" και γλυπτά ανάλογα με τα απομεινάρια, χάρη στα οποία διατηρούμε μέχρι και σήμερα κάποια μνήμη του τότε Ελληνικού πολιτισμού (πχ Αφροδίτη της Μήλου, Ερμής του Πραξιτέλη κλπ), στη Γάζα δεν είχαν ακόμα μπορέσει να κατεδαφίσουν κανέναν Ελληνικό ναό, ούτε να κατακομματιάσουν τα Ελληνικά έργα τέχνης, που τόσο πολύ μισούσαν. Σωστά επισημαίνει ο συγγράψας την Εισαγωγή του βιβλίου (φέρεται ως "Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας") οτι "Η περίπτωση της Γάζας σίγουρα παρουσιάζει ένα μοναδικό φαινόμενο, διατηρώντας όρθια τα ειδωλεία της μέχρι τις αρχές του πέμπτου αιώνα". Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνιόμαστε και να ξεχνάμε τι πραγματικά είναι αυτά τα "ειδωλεία".

Εικόνα από τα απομεινάρια γνωστού "ειδωλείου"

Ξέρουν πολύ καλά τι λένε οι καλόγεροι της Σίμωνος Πέτρας, διότι γνωρίζουν από πρώτο χέρι, με τα έγγραφα – βίους αγίων και όσα ανάλογα αναγνώσματα διαθέτουν – ποιοί ήταν εκείνοι που κατέστρεψαν τα έργα του Ελληνικού πολιτισμού. Ξέρουν πολύ καλά οτι, όταν τα Χριστιανικά κείμενα μιλούν για "ναούς των ειδώλων", τους οποίους γκρεμίζανε μέχρις εδάφους οι "άγιοί" τους, πρόκειται για αρχιτεκτονήματα σαν τον Παρθενώνα και όταν μιλούν για είδωλα, εννοούν αριστουργήματα της Ελληνικής γλυπτικής τέχνης.

Σύμφωνα με τον βιογράφο του Μάρκο, ο "άγιος" Πορφύριος γεννήθηκε στην πόλη της Θεσσαλονίκης και το γένος του ήταν "επίσημο". Πλούσια προφανώς οικογένεια, που κατοικούσαν στην κοσμοπολίτικη Θεσσαλονίκη. Βέβαια για την καταγωγή του "επίσημου" γένους του Πορφυρίου δεν κάνει κουβέντα ο Μάρκος: ούτε η λέξη Έλλην, ούτε Μακεδών εμφανίζεται στο κείμενο. Αν όμως κρίνουμε από τον "θείο έρωτα" που κυρίευσε τον "άγιο", ώστε να αφήσει την οικογένειά του για να καταλήξει πρώτα στην Αίγυπτο – προκειμένου να γίνει μοναχός – κατόπιν σε σπήλαιο στον Ιορδάνη ποταμό και μετά, λόγω ασθενείας (σύμφωνα με τον Μάρκο), να μεταφερθεί στα Ιεροσόλυμα και τελικά να καταλήξει επίσκοπος Γάζας, αγωνιζόμενος με κάθε μέσο για την καταστροφή των Ελληνικών ναών, μπορούμε να υποθέσουμε οτι σωστά δεν εμφανίζονται λέξεις όπως Έλλην ή Μακεδών στην περιγραφή της καταγωγής του από τον Μάρκο.

Από τη στιγμή που ο Πορφύριος γίνεται επίσκοπος της Γάζας, ένα πράγμα έχει στο μυαλό του: Πώς θα πάρει την αυτοκρατορική έγκριση για να καταστρέψει τους εκεί Ελληνικούς ναούς. Πρόφαση, οι υποτιθέμενες αδικίες κατά των χριστιανών:

"Ορών δε ο εν αγίοις Πορφύριος τα αθέμιτα καθ' εκάστην γινόμενα υπό των ειδωλολατρών (υποθέτω οτι το αρχικό κείμενο μπορεί αντί "ειδωλολατρών" να έγραφε Ελλήνων, ακριβώς όπως συμβαίνει με άλλα αντίστοιχα χριστιανικά κείμενα), βουλεύεται αποστείλαι με εις το Βυζάντιον αιτήσαι τους βασιλείς περιαιρεθήναι τους ναούς των ειδώλων· έτι γαρ εχρημάτιζον εν Γάζη, μάλιστα το καλούμενον Μαρνείον"

Με απλά λόγια, ο "άγιος", τάχα επειδή θύμωσε με τους Γαζαίους "ειδωλολάτρες" για τις αδικίες που έκαναν κατά των χριστιανών, αποφάσισε να στείλει τον Μάρκο στην πρωτεύουσα για να ζητήσει από τους βασιλείς (εννοεί τον αυτοκράτορα Αρκάδιο – γιό του γνωστού διώκτη του Ελληνικού πολιτισμού Θεοδοσίου – και της γυναίκας του Ευδοξίας, που φαίνεται οτι μπορούσε να χειρίζεται με μαεστρία τον σύζυγό της και να κατευθύνει τις αποφάσεις του) να καταστραφούν οι ναοί των Ελλήνων στη Γάζα, οι οποίοι ακόμα λειτουργούσαν και προπάντων το φημισμένο Μαρνείο. Βέβαια, μπορεί κάποιος να θέσει την ένσταση οτι στο κείμενο, στην μορφή που διατίθεται, δεν μιλάει για ναούς των Ελλήνων αλλά για ναούς των ειδώλων. Σε αυτή την ένσταση, η απάντηση μπορεί να αντληθεί από το ίδιο το σύγγραμμα του Μάρκου, ο οποίος μας πληροφορεί ποιοί ήταν αυτοί οι ναοί:

"Ήσαν δε εν τη πόλει ναοί ειδώλων δημόσιοι οκτώ, του τε Ηλίου και της Αφροδίτης και του Απόλλωνος και της Κόρης και της Εκάτης και το λεγόμενον Ηρωείον και της Τύχης της πόλεως, ό εκάλουν Τυχαίον, και το Μαρνείον, ό έλεγον είναι του Κρηταγενούς Διός, ό ενόμιζον είναι ενδοξότερον πάντων των ιερών των απανταχού. Ήσαν δε και άλλα πλείστα είδωλα εν ταις οικείαις και εν ταις κώμαις, άτινα ουδείς ηδύνατο καθυποβαλείν αριθμώ..."

Σήμερα, έχοντας υπόψη τα απομεινάρια αντίστοιχων "ειδωλολατρικών" ναών, μπορούμε σε κάποιο βαθμό να φανταστούμε την ομορφιά και τη μεγαλοπρέπεια του Μαρνείου, ναού του Κρηταγενούς Διός, όταν, σύμφωνα με τον Μάρκο, αυτός ο ναός θεωρούνταν "ενδοξότερος πάντων των ιερών των απανταχού". Σε αυτό το σημείο καλή θα ήταν η υπενθύμιση οτι, σύμφωνα με την ίδια την "αγία γραφή", Κρηταγενείς ήταν οι κάτοικοι της περιοχής της Παλαιστίνης, όταν ο "Κύριος", θεός του "περιούσιου λαού" και ταυτόσημος με τον θεό των χριστιανών, έταξε την γή αυτή στον "περιούσιο" λαό του. Την Ελληνικότητα των παλαιών κατοίκων της Παλαιστίνης αποδεικνύει σήμερα και η αρχαιολογική σκαπάνη.

Ο Μάρκος πήγε στην Κωνσταντινούπολη και παρέδωσε τις επιστολές του επισκόπου του Πορφυρίου σε ποιόν άλλον; στον τότε επίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη (αυτόν τον μισέλληνα, που χωρίς αιδώ κάποιοι αποκαλούν "Χρυσόστομο" και υποχρεώνουν τους Έλληνες μαθητές να τον γιορτάζουν σαν προστάτη των Ελληνικών γραμμάτων). Το αποτέλεσμα ήταν να εκδοθεί αυτοκρατορική απόφαση ("Θείον γράμμα"), σύμφωνα με την οποία έπρεπε να κλείσουν όλοι οι "ειδωλολατρικοί" ναοί της Γάζας. Για την εκτέλεση της εντολής στάλθηκε κάποιος Ιλάριος, ο οποίος διάβασε στους ανώτερους άρχοντες της Γάζας το "Θείον γράμμα", που πρόσταζε το κλείσιμο των ναών με κίνδυνο της ... κεφαλής τους! Έτσι, "καταστρέψας πάντα τα εν αυτοίς είδωλα, έκλεισεν αυτά (τα "ειδωλεία", δηλαδή τους ναούς)". Τώρα, για να καταλάβουν και οι άσχετοι ποιά είναι τα "είδωλα", παράδειγμα ειδώλου είναι και ο Ερμής του Πραξιτέλη. Παρ' όλα αυτά το Μαρνείο δεν πειράχτηκε, διότι ο Ιλάριος έτυχε "λαβών υπέρ τούτου πάμπολλα χρήματα". Για να μη νομίζουμε οτι μόνο σήμερα υπάρχουν κάποιοι που "τα πιάνουν".

Βέβαια η καταστροφή των αγαλμάτων και το κλείσιμο των ναών δεν ήταν αρκετά για να ικανοποιήσουν τον "άγιο". Εξ άλλου, η μόνιμη αγωνία του ήταν πώς θα αφανίσει κάθε ίχνος Ελληνισμού από τη Γάζα. Οπότε, με πρόφαση τις τάχα νέες αδικίες των "ειδωλολατρών" κατά των χριστιανών, μάλλον όμως "βλέπων δε αυτούς (τους χριστιανούς) επηρεαζομένους", πείθει ο Πορφύριος τον επίσκοπο Καισσαρείας Ιωάννη να τον συνοδέψει στην Κωνσταντινούπολη για να επιδιώξουν και να πετύχουν αυτή την φορά την πλήρη καταστροφή των Ελληνικών ναών στην πόλη της Γάζας. Ιδού τα επιχειρήματα του "αγίου":

"Μαρτύρομαί σε ενώπιον του αοράτου θεού και της ελπίδος ημών Ιησού Χριστού του κυρίου πάσης κτίσεως και του προσκυνητού και ζωοποιού αγίου πνεύματος μη παριδείν την αίτησίν μου, ίνα μη εκζητηθή παρ' ημών απώλεια ψυχών απαριθμήτων. Αλλ' αιτώ σε, πάτερ, συμπλεύσαί μοι επί την βασιλίδα πόλιν, ίνα δεηθώμεν των βασιλέων του ουρανίου βασιλέως επινεύοντος καταστρέψαι τους ναούς των ειδώλων"

Με απλά λόγια, το πρόβλημα του Πορφυρίου ήταν οτι κινδύνευε να χάσει το "επηρεαζόμενο" ποίμνιο (τις αναρίθμητες ψυχές), παρά τα απίστευτα "θαύματά" του στην πόλη της Γάζας.

Το ταξίδι στέφθηκε από επιτυχία: Οι δολοπλοκίες των "αγίων", οι σωστές επαφές και η κατάλληλη συνεννόηση με την αυτοκράτειρα Ευδοξία έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα: Την μέρα της βάφτισης του γιού της, που γεννήθηκε κατά τη διάρκεια της παραμονής των "αγίων πατέρων" στην πρωτεύουσα, η Ευδοξία χρησιμοποίησε το βρέφος προκειμένου να πειθαναγκάσει τον αυτοκράτορα να δεχτεί το αίτημα του Πορφυρίου. Ο αυτοκράτορας είχε αρχικά αντιρρήσεις, διότι δεν ήθελε να δυσαρεστήσει τους κατοίκους της Γάζας, μια που η συμβολή της πόλης τους στα δημόσια έσοδα, με την πληρωμή από αυτούς μεγάλων φόρων, ήταν σημαντική και δεν ήθελε να τους κάνει να φύγουν από τον τόπο τους και να ζημιωθεί έτσι το δημόσιο ταμείο. Η άποψή του ήταν οτι θα έπρεπε να τους περιορίσουν σιγά - σιγά, χωρίς αιφνίδιες υπερβολές. Χάρη στην παρέμβαση της συζύγου του, οι αντιστάσεις του Αρκαδίου κάμφθηκαν και οι "άγιοι" πήραν το πολυπόθητο "Θείον γράμμα".
Η υλοποίηση της αυτοκρατορικής εντολής ανατέθηκε σε "άνδρα ζηλωτήν Χριστιανόν", σε κάποιον Κυνήγιο και "Προσκαλεσαμένη αυτόν η Αυγούστα, παρήγγειλεν αυτώ πάντα τα ειδωλεία έως εδάφους καταστρέψαι και πυρί παραδούναι". Επίσης του έδωσε τα απαραίτητα χρήματα, για να φέρει εις πέρας το θεάρεστο έργο του. Χρύσωσε και τους "άγιους πατέρες", τους οποίους στη συνέχεια χρύσωσε και ο σύζυγός της, Αυτοκράτορας Αρκάδιος και τότε αυτοί πήραν το δρόμο της επιστροφής.

Για να δούμε τι πήραν από την Ευδοξία:

"Ευθέως δε εκέλευσεν χρήματα ενεχθήναι, και ενεχθέντων, είπεν τω κυρίω μου τω επισκόπω Πορφυρίω· Λάβε, πάτερ, ταύτα τα δύο κεντηνάρια (μονάδα βάρους κατά την εποχή εκείνη, που αντιστοιχεί με 1000 λίτρες, δηλαδή 32,5 χιλιόγραμμα), και κτίσον ήν συνεταξάμην κτίζειν αγίαν εκκλησίαν εν τω μέσω Γάζης, και δήλωσόν μοι εάν έτι δεηθής χρημάτων, και ευθέως αποστέλλω. Κτίσον δε και ξενώνα, ίνα υποδέχη τους αδελφούς τους ενδημούντας τη ση πόλει και χορηγής αυτοίς επί τρείς ημέρας αναλώματα. Δέδωκεν δε και τω οσιωτάτω Ιωάννη (της Καισσαρείας) χρυσούς χιλίους και τίμια σκεύη αμφοτέροις, εις δε αναλώματα δέδωκεν αυτοίς ανά εκατόν χρυσούς. Ήνυσεν δε και ο προειρημένος οσιώτατος Ιωάννης ο επίσκοπος Καισσαρείας όσα ηβουλήθη προνόμια εις λόγον της αυτού εκκλησίας."

Όσο για τον βασιλιά,

"εκέλευσεν τοις επάρχοις ληγατεύσαι αυτοίς από δημοσίων Παλαιστίνης ανά χρυσού λίτρας είκοσι. Δέδωκεν δε και αυτός εις λόγον δαπανημάτων ανά δράκαν μιαν, άπερ ευρέθησαν ανά νομισμάτων πεντήκοντα"

δηλαδή με τη χούφτα τους τα έδινε τα χρήματα, χώρια οι είκοσι λίτρες χρυσού στον καθένα από τα δημόσια έσοδα της Παλαιστίνης, δηλαδή, από τα χρήματα των φορολογουμένων "ειδωλολατρών".

Ακολουθούν σκηνές καταστροφής, παράνοιας και απίστευτου χριστιανικού ψεύδους και συκοφαντίας. Σύμφωνα με τον Μάρκο, ένα άγαλμα της Αφροδίτης και η στήλη του γκρεμίστηκαν μόνα τους ή, ακριβέστερα, ο δαίμονας που κατοικούσε στο γλυπτό, τόσο τρόμαξε στη θέα του σταυρού που κρατούσαν οι Χριστιανοί, ώστε βγαίνοντας από αυτό το έσπασε σε πολλά κομάτια. Ένα από τα κομάτια αυτά, έσπασε το κεφάλι κάποιου "ειδωλολάτρη" ο οποίος ήταν κοντά στον βωμό και ενός άλλου του συνέτριψε τον ώμο μας λέει ο Μάρκος που έμαθε καλά το μάθημα της μεταποίησης των χριστιανικών εγκλημάτων σε θαύματα "Κυρίου" (δες υπόθεση Ανανία και Σαπφείρας).

Χάρηκαν πολύ οι Χριστιανοί εκείνη την ημέρα, μας πληροφορεί ο Μάρκος, "οτι συνετρίβησαν οι θεοί των εθνών και εγένοντο ωσεί κονιορτός διασκορπιζόμενος από άλωνος θερινής", και όπως μας πληροφορούν οι Σιμωνοπετρίτες μεταφραστές και σχολιαστές, η έκφραση του Μάρκου προέρχεται από εδάφιο της Παλαιάς Διαθήκης, και συγκεκριμένα από το βιβλίο του Δανιήλ. Αντίστοιχες παραπομπές στην Παλαιά διαθήκη υπάρχουν πολλές στις σημειώσεις του βιβλίου.
Και τώρα καλούμαστε να χαρούμε και εμείς, Έλληνες όντες, γιατί τα αγάλματα των δικών μας θεών συνετρίβησαν και έγιναν σαν κουρνιαχτός που διασκορπίζεται σε θερινό αλώνι. Καλούμαστε να γιορτάζουμε και να τιμούμε την μνήμη του εν λόγω "αγίου" Πορφυρίου. Αυτή είναι η παράνοια της Ρωμιοσύνης και της Ελληνορθοδοξίας, δυστυχώς.

Η στήλη και το άγαλμα της Αφροδίτης ήταν μόνο η αρχή. Δέκα μέρες μετά καταφθάνει ο "θαυμάσιος" Κυνήγιος έχοντας μαζί του τον υπατικό και τον δούκα και πολλή στρατιωτική και πολιτική δύναμη. Στους θρήνους των "ειδωλολατρών", όταν ανακοινώνεται σε αυτούς η αυτοκρατορική εντολή απαντά η εξουσία στέλνοντας τους στρατιώτες να τους χτυπήσουν με ραβδιά και με ρόπαλα. Γνωστό και σήμερα το σκηνικό, αλλά πολλοί δεν γνωρίζουν ίσως, οτι έτσι, με τόση αγάπη δέχτηκαν την "θρησκεία της αγάπης" οι πρόγονοί μας!
Οι στρατιώτες μαζί με τον χριστιανικό όχλο, αφού συνάντησαν δυσκολίες πρόσβασης στο Μαρνείο (οι ιερείς του το κλείδωσαν και έφραξαν τις πόρτες με μεγάλους λίθους) όρμησαν στους άλλους ναούς. Σύμφωνα με τον Μάρκο:

"... ετράπησαν επί τα άλλα ειδωλεία και τα μεν κατέστρεψαν, τα δε πυρί παρέδωκαν, αρπάσαντες πάντα τα εν αυτοίς σκεύη τίμια..."

Και βέβαια κατέστρεψαν στη συνέχεια και το Μαρνείο. Θα ήταν φαιδρό το ανάγνωσμα στο σημείο αυτό, αν δεν περιέγραφε τόσο τραγικά γεγονότα, για όσους από εμάς είμαστε Έλληνες. Σύμφωνα με την διήγηση, ένα παιδί επτά ετών έδωσε τη λύση για την καταστροφή του ναού αυτού, που ήταν το καμάρι των κατοίκων της Γάζας, ρίχνοντας συνάμα και την συκοφαντία – μιλώντας περί ανθρωποθυσιών – σε αυτούς που τιμούσαν τον Κρηταγενή Δία στο Μαρνείο. Τι μπορεί να είπε ο επτάχρονος; Ας τα διαβάσουμε προσεκτικά:

"Καύσατε τον ναόν τον ένδον έως εδάφους· πολλά γαρ δεινά γέγονεν εν αυτώ, μάλιστα αι ανθρώπων θυσίαι. Τοιούτω δε τρόπω καύσατε αυτόν. Αγάγετε υγράν πίσσαν θείον τε και στέαρ χοίρεον και μίξατε τα τρία και χρίσατε τας χαλκάς θύρας και επ' αυτάς το πύρ επιβάλετε, και ούτως πάς ο ναός καίεται· άλλως γαρ ούκ έστιν δυνατόν. Τον δε εξώτερον εάσατε συν τω περιβόλω. Και μετά το καήναι, καθάραντες τον τόπον, εκεί κτίσατε αγίαν εκκλησίαν. Μαρτύρομαι υμάς ενώπιον του θεού, άλλως μη γέννηται· ούτε γαρ εγώ ειμί ο λαλών, αλλ' ο Χριστός ο εν εμοί λαλών"

Ιδού λοιπόν και μια περίπτωση δαιμονισμένου παιδιού, που ο δαίμων ο οποίος το κυρίευσε και μιλάει μέσα από αυτό είναι ο ... γλυκύτατος Ιησούς! Και για τι θέμα μιλάει ο Ιησούς; Μα φυσικά το αγαπημένο του θέμα, το οποίο, όπως σε πολλές περιπτώσεις έχουμε διαπιστώσει μέχρι τώρα, είναι το πύρ!

Έτσι καταστράφηκε και το Μαρνείο της Γάζας και δεν έμεινε εκεί τίποτα που να θυμίζει οτι κάποτε την κατοικούσαν κάποιοι Έλληνες. Βέβαια κατά την καύση του Μαρνείου είχαμε και τον ... τυχαίο θάνατο ενός "ειδωλολάτρη": ένα φλεγόμενο ξύλο, λέει ο Μάρκος, έπεσε πάνω του (τυχαία) και του έσχισε το κεφάλι, ενώ το υπόλοιπο σώμα του ατυχούς ανθρώπου κάηκε. Ακολούθησαν καταστροφές και στα σπίτια και όπου έβρισκαν οι πράοι, μειλίχιοι και αγαπησιάρηδες χριστιανοί "είδωλα", δηλαδή έργα τέχνης, άλλα τα έκαιγαν και άλλα τα έριχναν στον βόρβορο. Την ίδια μοίρα επιφύλαξαν και στα βιβλία των "ειδωλολατρών" οι καλοκάγαθοι πιστοί της "θρησκείας της αγάπης".

Κλείνοντας την παρουσίαση του βίου του Αγίου Πορφυρίου θα πρέπει να δώσω μια άποψη για τους υποψήφιους αγοραστές του βιβλίου. Λοιπόν, νομίζω οτι, για όσους θέλουν να μάθουν με κάθε λεπτομέρεια τα ανδραγαθήματα του αγίου της Ελληνορθοδοξίας Πορφυρίου, όπως και για αυτούς που θέλουν να ερευνήσουν την ψυχοσύνθεση, το πνευματικό επίπεδο και τον χαρακτήρα των ανθρώπων οι οποίοι ριζικά και αμετάκλητα κατέστρεψαν τα έργα του Ελληνικού πολιτισμού και μετέτρεψαν τους πολίτες σε πρόβατα μέσω του Χριστιανισμού, το βιβλίο αυτό είναι ανεκτίμητο βοήθημα.