Σύγχρονοι Μύθοι: Η Αδυναμία του Ασφαλιστικού Συστήματος, Made In World Bank
Λέγεται οτι η ιστορία βοηθάει τους ανθρώπους και τα έθνη, ώστε να μην επαναλαμβάνουν τα σφάλματα του παρελθόντος. Παρ' όλα αυτά, παρατηρούμε να συμβαίνει το εξής τραγελαφικό: Οι άνθρωποι, όσοι έχουν τη διάθεση να μελετήσουν πλευρές της ιστορίας, εντοπίζουν και παραδέχονται αρκετά εύκολα τις συνωμοσίες του μακρινού παρελθόντος. Μόλις φτάσουμε όμως να ανακαλύπτουμε τρέχουσες συνωμοσίες, στις οποίες οι μεθοδολογίες του παρελθόντος είναι εύκολα αναγνωρίσιμες, οι περισσότεροι αρνούνται να δουν την αλήθεια και σπεύδουν να χαρακτηρίσουν "συνωμοσιολόγους", όλους – συλλήβδην – όσους έχουν την ετοιμότητα να αναγνωρίσουν και να δημοσιοποιήσουν τα σημάδια της απάτης.
Σήμερα βέβαια οι πραγματικά μεγάλες απάτες στηρίζονται σε "επιστημονικές" αποφάνσεις, όπου κάποιοι "ειδικοί", φέροντες "στοιχεία" και "δεδομένα", κατευθύνουν – με τη βοήθεια των ΜΜΕ - τα αποκοιμισμένα ποίμνια στην οδό της απωλείας.
Πού και πού δημοσιεύεται και κάποια είδηση, που θα μπορούσε να συνεφέρει το πλήθος, να κάνει τους πληττόμενους από τις ασκούμενες πολιτικές να καταλάβουν το μέγεθος της - εις βάρος τους - απάτης, αλλά εις μάτην. Η είδηση προσπερνιέται γρήγορα και περνάει διά παντός στο ασυνείδητο των, εντέχνως και με κατάλληλη εκπαίδευση, μεταλλαγμένων σε αμνούς, ανθρώπων.
Μια τέτοια είδηση δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Το Βήμα της Παρασκευής 19 Οκτωβρίου*. Η είδηση αφορά τον μύθο της υποτιθέμενης αδυναμίας των ασφαλιστικών συστημάτων, μύθο ο οποίος έντεχνα καλλιεργείται από αυτούς που επιθυμούν να αλυσοδέσουν ακόμα περισσότερο τα καλά μαντρωμένα και αποχαυνωμένα πρόβατα: Βλέπε World Bank σε πρώτο πλάνο. Κάτι μου θυμίζει αυτός ο τίτλος "Διεθνής Τράπεζα" από το βίντεο ZeitGeist του προηγούμενου άρθρου σε αυτό εδώ το ιστολόγιο.
Παραθέτω παρακάτω το άρθρο της εφημερίδας, ώστε για όσους διαβάζουν αυτό το ιστολόγιο, να μην περάσει στα "ψιλά γράμματα":
Η Παγκόσμια Τράπεζα τρομοκρατεί με τις προβλέψεις για τις συντάξεις
Έκθεση αποκαλύπτει οτι οι αναλύσεις για τη γήρανση του πληθυσμού και για τα ασφαλιστικά συστήματα ήταν ευφάνταστο κατασκεύασμα
Η έδρα της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουάσιγκτον
Όταν η Παγκόσμια Τράπεζα λάνσαρε την ιδέα οτι "γερνάμε" και οτι τα ασφαλιστικά μας συστήματα θα διαλυθούν αν δεν λάβουμε "μέτρα", ακόμη και το ΔΝΤ και ο ΟΟΣΑ ήταν για ένα πρώτο διάστημα πιο προσεκτικοί γενικά στη διατύπωση τέτοιων προβλέψεων. Βέβαια τώρα που η ιδέα αυτή έχει γίνει κοινός τόπος, οι κλασικές και κάποτε πρωτοπόρες αναλύσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, όπως η μελέτη του 1994-95 "World Population Projections", έχουν βρεί πλειάδα μιμητών, έτοιμων να παπαγαλίσουν τα τρομερά προβλήματα που απειλούν τα ασφαλιστικά μας συστήματα.
Η ίδια η Παγκόσμια Τράπεζα, όμως, από όπου όλα ξεκίνησαν, δεν φαίνεται να μπορεί πλέον να στηρίξει την ιδέα της. Το πόρισμα της επιτροπής για την αξιολόγηση του ερευνητικού έργου της μάλλον μοιάζει καταπέλτης, ιδιαίτερα στο ζήτημα της κοινωνικής ασφάλισης. Η "Αποτίμηση της έρευνας της Παγκόσμιας Τράπεζας, 1998-2005" έχει πολλές "κριτικές" να απευθύνει στο ερευνητικό αυτό έργο, ιδιαίτερα το γεγονός οτι περισσότερο ήταν για "προσηλυτισμό" στις πολιτικές της ιδέες, και μάλιστα χωρίς μέτρο, χωρίς να χρησιμοποιεί ισορροπημένα τα εμπειρικά στοιχεία" και "αγνοώντας τις έρευνες που δεν στήριζαν" τις απόψεις της.
Το κύριο παράδειγμα που δίνεται είναι ακριβώς η έρευνα για τα ασφαλιστικά συστήματα, στα οποία "χάθηκε η ισορροπία χάριν της υποστήριξης" των πολιτικών απόψεων της τράπεζας. Ακόμη, η ηγεσία της τράπεζας εγκαλείται γιατί "επιλεκτικά παραπέμπει σε σχετικά νέες και αδόκιμες έρευνες ως στήριγμα των προτιμώμενων πολιτικών της". Και η χρήση τέτοιων "ευάλωτων ερευνών" πλήττει την αξιοπιστία της. Ακόμη χειρότερα, η αξιολόγηση διαπιστώνει οτι "υπάρχει μεγάλη πίεση στους ερευνητές για να αποδείξουν την ορθότητα της πολιτικής, πράγμα που οδηγεί συχνά σε συμπεράσματα που δεν στηρίζονται από τα στοιχεία".
Αν αυτά είναι τα γενικά συμπεράσματα, τα ειδικά είναι ακόμη πιο σκληρά. Ο Πίτερ Ντάιαμοντ από το MIT, ο οποίος εισηγήθηκε την αξιολόγηση των ερευνών για την ασφάλιση, δεν αρκείται μόνο στο να περιγράψει τον "σχεδόν θρησκευτικό πόλεμο" της Παγκόσμιας Τράπεζας υπέρ του κεφαλαιοποιητικού συστήματος (των ιδιωτικών ταμείων). Γιατί η μια πλευρά είναι οτι ο "υπερτονισμός της αξίας των ιδιωτικών ασφαλιστικών ταμείων" απλώς "δεν εξυπηρετεί τον κεντρικό ρόλο της τράπεζας στην κατανόηση της αναπτυξιακής πολιτικής". Η άλλη είναι ακόμη πιο αμείλικτη, γιατί στην ουσία διαπιστώνει οτι αυτές οι πολιτικές απόψεις της τράπεζας την οδήγησαν στο να παρουσιάσει έρευνες γεμάτες λάθη: "Στην πραγματικότητα επαναλαμβανόμενα αναλυτικά λάθη συνδέονταν με τον υπερτονισμό των δεδομένων εκ των προτέρων απόψεων της τράπεζας". Και τα "λάθη" αυτά στην "ανάλυση" στα οποία αναφέρεται ο συγγραφέας δεν είναι οποιαδήποτε: είναι λάθη "που θα μπορούσε να καταλάβει εύκολα ο οποιοσδήποτε πρωτοετής φοιτητής οικονομικών".
Είναι αλήθεια οτι μια σειρά μελετητές είχαν από την αρχή εξηγήσει πως "η καταστροφή της δημόσιας ασφάλισης που μας απειλεί εξ αιτίας της γήρανσης των πληθυσμών" είναι ένα αρκετά ευφάνταστο κατασκεύασμα. Ένα παράδειγμα είναι οι εισηγητές για τα ασφαλιστικά συστήματα στη Γαλλία Ζ. Μ. Σαρπέν και στη Βρετανία λόρδος Ίτον, οι οποίοι έγραφαν το 1999 στην Έκθεση της Οικονομικής Επιτροπής για την Ευρώπη του ΟΗΕ οτι "δεν υπάρχει καμία ανάγκη να φοβερίζουμε τους σημερινούς εργαζομένους με ιστορίες για το κατά πόσο θα τα καταφέρουν όταν γεράσουν" και οτι "“η δημογραφική "ωρολογιακή βόμβα" ή τα ερωτήματα "κατά πόσο μπορούμε να τα καταφέρουμε καθώς γερνάμε" υπερδραματοποιούν το θέμα”. Η αξιολόγηση των ερευνών της Παγκόσμιας Τράπεζας το ίδιο υπονοεί – με καθυστέρηση. Και χωρίς και πολύς κόσμος να λάβει αναγκαστικά γνώση της αυτοκριτικής αυτής, που σημειώνουμε οτι δημοσιεύτηκε στις αρχές του 2007!
Τ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ
* Το κείμενο του άρθρου πληκτρολογήθηκε. Τα περιεχόμενα της εφημερίδας "Το Βήμα" δημοσιεύονται σε μορφή κατάλληλη για αντιγραφή-επικόλληση, μόνο για Το Βήμα της Κυριακής. Οι άλλες εκδόσεις είναι προσιτές σε μορφή PDF, μετά από εγγραφή στην συγκεκριμένη υπηρεσία.