Ιησούς ο "Ναζωραίος": Ιστορικό Πρόσωπο ή Μύθος;

Θα εξετάσω εδώ το ερώτημα που τίθεται, κυρίως από την σκοπιά των Ελλήνων συγγραφέων, που ασχολήθηκαν με το ζήτημα αυτό, κατά τους πρώτους αιώνες μετά την χριστιανική χρονολόγηση.

Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο σχετικά με το θέμα δίνεται στην ταινία – βίντεο ZeitGeist: Παρουσιάζεται στην ταινία ένας πίνακας με τους πολυάριθμους ιστορικούς - συγγραφείς, οι οποίοι έζησαν στην περιοχή της Μεσογείου είτε κατά την διάρκεια είτε λίγο μετά την υποτιθέμενη ζωή του Ιησού, οι οποίοι δεν κατέγραψαν την ύπαρξή του:

Τέσσερις ιστορικοί της περιόδου αναφέρεται οτι "γνωρίζουν" τον Ιησού. Οι τρείς πρώτοι είναι οι: Πλίνιος ο Νεώτερος, Σουετώνιος και Τάκιτος. Ο καθένας από αυτούς αναφέρεται στον Ιησού μόνο με λίγες προτάσεις, με τρείς διαφορετικές προσωνυμίες ο καθένας: Christ, Chrestus, Christus που έχουν τη σημασία του "χρισμένου" (αναφέρεται ως "anointed" στην ταινία). Ο τέταρτος είναι ο Ιουδαίος Ιώσηπος, του οποίου η αναφορά στον περίφημο Ιησού αποδείχθηκε οτι είναι πλαστογραφία για εκατοντάδες χρόνια. Δυστυχώς, ακόμη αναφέρεται ως αλήθεια...

Ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα είναι και τα δυο αποσπάσματα λόγων του Justin Martyr (Ιουστίνος ο Μάρτυρας, γνωστός και ως Ιουστίνος Καισαρείας), ενός από τους πρώτους Χριστιανούς ιστοριογράφους και απολογητές, που αναφέρονται στην ίδια ταινία:

1. "Όταν λέμε οτι ο Ιησούς Χριστός, ο δάσκαλός μας, γεννήθηκε χωρίς σεξουαλική ένωση, σταυρώθηκε, πέθανε και αναστήθηκε, και ανέβηκε στους ουρανούς, δεν εννοούμε τίποτε διαφορετικό από αυτά που πιστεύετε σχετικά με αυτούς που τιμάτε σαν γιούς του Δία".
2. "Γεννήθηκε από παρθένο, δεχθείτε το αυτό σαν όμοιο με αυτά που πιστεύετε για τον Περσέα".

Προτρέπει λοιπόν ο Ιουστίνος τους μη χριστιανούς να πιστέψουν (δεχτούν) τον Ιησού, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που δέχονται τον μυθικό ήρωα Περσέα. Αν κάνουμε τώρα μια αναδρομή στον μύθο του Περσέα, θα διαπιστώσουμε όλοι οι εχέφρονες (για τους άφρονες δεν μπορώ να αποφανθώ) οτι, ακόμα και αν υπήρξε κάποτε ένας - ιστορικά υπαρκτός - βασιλιάς της Τύρινθας με το όνομα Περσέας, δεν μπορεί να έζησε όσα περιγράφονται στον μύθο ο οποίος έχει δομηθεί γύρω από το πρόσωπό του. Δηλαδή, ο πιθανόν υπάρξας ή μη-υπάρξας βασιλιάς Περσεύς, δεν μπορεί ούτε να γεννήθηκε από την ένωση της μητέρας του με τον Δία, μεταμφιεσμένο σε χρυσή βροχή, ούτε να ταξίδεψε στη θάλασσα, ως βρέφος "κυνηγημένο" από τον παπού του, μέσα σε λάρνακα, ούτε μπορεί να σκότωσε κάποιο "τέρας" με όνομα Μέδουσα, ούτε όλα τα άλλα, ποιητικά μεν μυθικά δε.

Ας έρθουμε και πάλι στον Ιησού και τις "ιστορικές" αναφορές στο πρόσωπό του:

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική πηγή είναι το έργο "Κατά Γαλιλαίων", που συνέγραψε ο αυτοκράτορας Ιουλιανός, λίγο καιρό πριν από τον αιφνίδιο θάνατό του. Ενδιαφέρον έχει να δούμε πώς ξεκινάει το βιβλίο, λαμβάνοντας πάντα υπ' όψη οτι δεν διασώζεται όλο το έργο του Ιουλιανού και αυτό που σώζεται έχει εξαχθεί μέσα από το έργο χριστιανού απολογητή, οπότε δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για την ακριβή σύνταξη των προτάσεων, όπως τις είχε γράψει ο ίδιος ο Ιουλιανός. Βέβαια, μπορούμε με αρκετή ασφάλεια να δεχθούμε το περιεχόμενο, όπως μας μεταφέρεται, ιδιαίτερα σε σημεία τα οποία είναι άκρως καυστικά εναντίων των χριστιανών (Γαλιλαίων σύμφωνα με τον Ιουλιανό). Αξίζει να σημειωθεί οτι το "απολογητικό" έργο, μέσα απ' το οποίο έχει εξαχθεί το "Κατά Γαλιλαίων", γράφτηκε από τον επίσκοπο Αλεξανδρείας Κύριλλο, ο οποίος και ανακατέταξε (δηλαδή έκοψε και έραψε) το αρχικό κείμενο καταπώς τον διευκόλυνε και επιπλέον απάλειψε, όπως είπε και ο ίδιος, χωρία που τα θεώρησε υβριστικά.

Να λοιπόν πώς ξεκινάει ο κατά Γαλιλαίων λόγος του Ιουλιανού:

Καλώς έχειν έμοιγε φαίνεται τας αιτίας εκθέσαι πάσιν ανθρώποις, υφ' ων επείσθην οτι των Γαλιλαίων η σκευωρία πλάσμα εστίν ανθρώπων υπό κακουργίας συντεθέν, έχουσα μεν ουδέν θείον, αποχρησαμένη δε τω φιλομύθω και παιδαριώδει και ανοήτω της ψηχής μορίω, την τερατολογίαν εις πίστην ήγαγεν αληθείας.

Δηλαδή:

Μου φαίνεται σωστό να εκθέσω σε όλους τους ανθρώπους τους λόγους για τους οποίους πείστηκα οτι η σκευωρία των Χριστιανών είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα, το οποίο συντέθηκε από κακουργία. Δεν έχει τίποτα το θεόπνευστο, αλλά επειδή εκμεταλλεύεται πέρα για πέρα εκείνο το κομμάτι της ψυχής, που αρέσκεται στους μύθους και που είναι παιδαριώδες και ανόητο, κατάφερε να μετατρέψει τερατώδεις αφηγήσεις σε πίστη της αλήθειας.

Αξίζει εδώ να αναρωτηθούμε, τι παραπάνω έπρεπε να πει ο Ιουλιανός, προκειμένου να διακρίνουμε την αμφισβήτηση όλου του "ιστορικού" στο οποίο βασίζεται η χριστιανική πίστη. Αλλά ας έρθω σε ένα επόμενο σημείο του λόγου του Ιουλιανού, στο οποίο μας δινει μια σημαντικότατη πληροφορία. Θα το παραθέσω μόνο από τη μετάφραση, όπως δίνεται στο βιβλίο "Κατά Χριστανών" των εκδόσεων Θύραθεν, παίρνοντας το κείμενο αρκετά πιο πριν από το σημαντικό σημείο που προανέφερα, ώστε να γίνει καλύτερα κατανοητό το πνεύμα του συγγραφέα:

Κι ο Ιησούς που πήρε με το μέρος του τους πιο άχρηστους από τους Εβραίους, είναι ονομαστός πάνω από τριακόσια χρόνια τώρα, χωρίς να έχει κάνει τίποτα το αξιόλογο στην εποχή του˙ εκτός και αν θεωρήσουμε σπουδαιότατο έργο το ότι γιάτρεψε τους χωλούς και τυφλούς, και το ότι έκανε ξόρκια σε δαιμονισμένους στα χωριά Βησθαιδά και Βηθανία. Γιατί δεν ξέρετε καν αν μνημονεύει την αγνότητα, κι ωστόσο μιμείστε την οργή και την δριμύτητα των Ιουδαίων καταστρέφοντας ιερά και βωμούς και κατασφάξατε όχι μόνο τους δικούς μας που δεν εγκατέλειψαν την πατρογονική λατρεία, αλλά και κείνους από εσάς που είναι παραπλανημένοι όπως εσείς, τους αιρετικούς που δεν θρηνούν τον πεθαμένο με τον ίδιο τρόπο που το κάνετε εσείς. Αυτά όμως είναι μάλλον δικά σας γνωρίσματα˙ γιατί πουθενά, ούτε ο Ιησούς σας παρέδωσε τέτοιες εντολές ούτε ο Παύλος˙ γιατί ποτέ δεν πίστεψαν πως θα φθάσετε να έχετε τόσο μεγάλη δύναμη˙ τους αρκούσε να εξαπατούν υπηρέτριες και δούλους και, μέσω αυτών, γυναίκες και άνδρες όπως ο Κορνήλιος και ο Σέργιος. Αν δείτε πουθενά να μνημονεύονται ο Ιησούς και ο Παύλος από τους ιστορικούς της εποχής εκείνης (* σ.τ.μ. "Οι τηνικαύτα γνωριζόμενοι". Εκείνοι που μας μεταφέρουν τις γνώσεις τους γύρω από την συγκεκριμένη εποχή – δηλ. όσοι ιστορικοί αναφέρονται στην περίοδο 15 μ.Χ. μέχρι 54 μ.Χ.) - αφού αυτά συνέβαιναν επί Τιβέριου και βέβαια επί Κλαύδιου - τότε πιστέψτε ότι ψεύδομαι για όλα.

Άκρως ενδιαφέρουσα η, παραπάνω διατυπωμένη, διαπίστωση του Ιουλιανού, ο οποίος τολμά να διακινδυνεύσει το ίδιο του το κύρος, δηλώνοντας οτι κανένας ιστορικός της εποχής δεν μηνμονεύει ούτε τον Ιησού ούτε και τον Παύλο και δεχόμενος να αποκληθεί ψεύτης αν οποιοσδήποτε εντοπίσει ιστορικούς, οι οποίοι να αναφέρουν την ύπαρξή τους! Αυτή είναι μια πραγματικά σημαντική πληροφορία. Ο ίδιος ο Ιουλιανός βέβαια, όπως φαίνεται στο σωζόμενο μέρος του έργου του (λιγότερο από το ένα τέταρτο του συνόλου), χρησιμοποιεί την πληροφορία αυτή για να δείξει την ασημαντότητα των προσώπων αυτών. Αλλά για εμάς είναι μια πληροφορία αξιόπιστης πηγής, που μας λέει οτι κανένας ιστορικός της εποχής του Ιησού και του Παύλου δεν τους μνημονεύει.

Αρέσκονται βεβαίως οι χριστιανοί απολογητές, οι "δεξιοί" ελληνορθόδοξοι, όπως και κάποιοι "αριστερόφρονες" σύμμαχοί τους, όσον αφορά στο θέμα της ιστορικής υπάρξεως του Ιησού, να θεωρούν έγκυρες ιστορικές πηγές τις – αμφιβόλου αξιοπιστίας, κυρίως λόγω πιθανής αλλοίωσης των κειμένων από χριστιανούς αντιγραφείς – αναφορές κάποιων ιστορικών, όπως οι προαναφερθέντες Πλίνιος ο Νεώτερος, Σουετώνιος, Τάκιτος και ο βεβαιωμένα παραποιημένος Ιώσηπος.
Κάποιοι φτάνουν στο σημείο να θεωρούν ακόμα και κείμενα, όπως αυτά του ίδιου του Ιουλιανού ή του Κέλσου ή του Πορφυρίου (στο "Κατά Χριστανών" βιβλίο του έχω ήδη αναφερθεί), ως αποδεικτικά στοιχεία πως οι Έλληνες, που αντιμάχονταν τον χριστιανισμό, δεν αμφισβητούσαν τάχα την ύπαρξη του Ιησού. Και όμως, τα πρώτα λόγια που διαβάζουμε στο βιβλίο του Πορφυρίου είναι τα παρακάτω:

Τους ευαγγελιστάς εφευρέτας ουχ ίστορας των περί τον Ιησούν γεγενήσθε πράξεων

ή σε σύγχρονη γραφή,

Οι ευαγγελιστές δεν μεταφέρουν ιστορικές μαρτυρίες, απλώς επινόησαν τα όσα συνέβησαν στον Ιησού

Αυτό που συμβαίνει με τους διάφορους συγγραφείς, οι οποίοι αναφέρονται στον Ιησού, δεν είναι οτι επικυρώνουν την ύπαρξή του αναφερόμενοι σε αυτόν, αλλά, απλούστατα, οτι είτε αντικρούοντας τα επιχειρήματα των χριστιανών είτε αναφερόμενοι σε αυτούς, χρησιμοποιούν τις χριστιανικές γραφές ώς έχουν, προκειμένου να ασκήσουν σε αυτές την κριτική τους ή να εξηγήσουν τα γεγονότα στα οποία εμπλέκονται οι οπαδοί αυτής της θρησκείας.

Όπως εύκολα μπορεί να καταλάβει, όποιος ενδιαφέρεται, δεν είναι μόνο τι λένε οι ιστορικοί της εποχής του για τον Ιησού αλλά, ίσως μεγαλύτερη σημασία έχει το τι δεν λένε. Ένα ακόμη παράδειγμα έχει να κάνει με την πόλη στην οποία υποτίθεται οτι μεγάλωσε ο Ιησούς, μετά την επιστροφή του από την Αίγυπτο: Συγχρονοί μας ιστορικοί συμφωνούν οτι η έλλειψη αναφοράς σε πόλη με όνομα Ναζαρέτ στα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης, στο Ταλμούδ, όπως επίσης και στα έργα του Ιωσήπου οδηγεί στο συμπέρασμα οτι κατά την εποχή του Ιησού δεν υπήρχε πόλη με όνομα Ναζαρέτ!
Από πού λοιπόν προέκυψε ο όρος "Ναζωραίος"; Μια ενδιαφέρουσα ερμηνεία μας δίνει ο ίδιος ο Ευσέβιος Καισαρείας:
Ο Ευσέβιος (256-340 μχ) γράφει οτι "το ναζέρ, έλαιον αλείματος είναι... το ναζέρ κατά τους Εβδομήκοντα "άγιον" σημαίνει... το Ναζιραίων δε όνομα τον άγιο σημαίνει. Οι παλαιοί ιερείς (προφανώς Εβραίοι) δι ελαίου, ναζέρ καλουμένου χριώμενοι, εκ του ναζέρ παραγόμενο, εκαλούντο Ναζιραίοι. Ο δε Κύριος ημών (ο Ιησούς δηλαδή) του Ναζιραίου τον τίτλο έλαβε όχι εκ του ναζέρ ελαίου, αλλά ως τη φύσει τοιούτος ονομάσθηκε Ναζωραίος απ' τη Ναζαρά όπου ανετράφη. Όπως λέει και ο Ματθαίος ελθών κατώκοισεν εις πόλιν λεγομένην Ναζαρά, διά να εκπληρώση το ρηθέν Ναζωραίος κληθήσεται. (Ευσέβιος, Ευαγγελικής αποδείξεως 7.2.48-50)

Αυτό που καταλαβαίνω απ' όλα αυτά είναι οτι, ο Ευσέβιος, που μοιάζει να ξέρει καλά τα Εβραϊκά (σήμερα θεωρείται αγνώστου καταγωγής) τα έχει μπερδέψει τελείως, αφού από τη μια κάνει πλήρη ανάλυση του "ναζέρ" και των "Ναζιραίων" και λέει οτι ο Ιησούς ήταν εκ του φυσικού του Ναζιραίος (χρισμένος) και μετά προσθέτει και την ανύπαρκτη Ναζαρά για να δικαιολογήσει προφανώς τις ανοησίες του Ματθαίου...

Τελειώνοντας, καλό είναι να τονίσω πως, ότι και αν θεωρήσουμε πιθανότερο σχετικά με την ύπαρξη ή όχι του Ιησού, ως ιστορικού προσώπου, αυτό που έχει σημασία, αυτό που μετράει σε τελευταία ανάλυση είναι τα αποτελέσματα της χριστιανικής προπαγάνδας, οι επιπτώσεις της επικράτησης του χριστιανικού ιερατείου στην ανθρωπότητα.

Από τον δικτυακό τόπο Ο Ιησούς Δεν Υπήρξε Ποτέ, ένα μικρό δείγμα:

Oι Αληθινοί Μάρτυρες

1546

Etienne Dolet,

Γάλλος εκδότης και βιβλιέμπορος και παθιασμένος υποστηρικτής της μάθησης, φυλακίστηκε αρκετές φορές για τις ευθείς κριτικές του για την Εκκλησία.
Ο Dolet κατηγορήθηκε για αθεϊσμό και τον κάψανε στη Λυόν, μαζί με τα βιβλία του, αφήνοντας την οικογένειά του πάμφτωχη.

1553

Michael Servetus,

ο Ισπανός φυσικός που ανακάλυψε την κυκλοφορία του αίματος στους πνεύμονες ( μια περαιτέρω έρευνα βασισμένη στον Galen), κατάφυγε από την Ιερά Εξέταση και νόμιζε τον εαυτό του ασφαλή ανάμεσα στους Προτεστάντες.
Μεγάλο λάθος.
Ο John Calvin, o πουριτανός «Προτεστάντης Πάπας» της Γενεύης απέδειξε τα χριστιανικά του προτερήματα με το να ρίξει τον Servetus στην πυρά με την αιτία της αίρεσης. Ο Servetus είχε επικρίνει την Αγία Τριάδα και το βάπτισμα των νηπίων.

1589

Francis Kett,

δάσκαλος στο at Bene't (Corpus Christi), Cambridge, εξέφρασε αμφιβολίες ότι ο ΙΧ μπορεί να μην ήταν ο μεγάλος ηθικοδιδάσκαλος που πίστευαν οι Χριστιανοί.
Για την τολμηρότητά του κάψανε τον καθηγητή ώσπου να απομείνουν οι στάχτες του.

1600

Giordano Bruno,

Ιταλός φιλόσοφος που δίδασκε στο Παρίσι και στο Wittenberg, πλήρωσε την ύστατη τιμή επειδή σκεφτόταν για τον εαυτό του.
Μετά από μαράζωμα 7 χρόνων σε ένα μπουντρούμι της Ιεράς Εξέτασης, όπου είχε υποβληθεί σε επανειλημμένα βασανιστήρια, καταδικάστηκε τελικά και ρίχτηκε στην πυρά.
Ο Bruno είχε την τόλμη να υπονοήσει ότι το διάστημα δεν έχει σύνορα και ότι ο ήλιος και οι πλανήτες του δεν ήταν μοναδικοί.

1619

Lucilio Vanini (ή αλλιώς 'Giulio Cesare' - 'Ιούλιος Καίσαρας').

Φιλόσοφος, δάσκαλος και ελεύθερος στοχαστής, το 1616 ο πρώην Καρμηλίτης μοναχός Vanini δημοσίευσε απερίσκεπτα τις σκέψεις του με το “De admirandis naturae reginae deaeque mortalium arcanis” («των θαυμάσιων μυστικών της βασίλισσας και θεάς των θνητών, της φύσης»).
Οι ιδέες του περιλάμβαναν την πιθανότητα της εξέλιξης των ανθρώπων από τους πιθήκους και την άρνηση μιας αθάνατης ψυχής.
Ο Vanini απέρριψε το Χριστιανισμό ως μια μυθιστοριογραφία που επινόησαν οι ιερείς και μίλησε για φυσικές εξηγήσεις των θαυμάτων. Κατά συνέπεια έπρεπε να φύγει, από σε μέρος για να γλιτώσει από το διωγμό των καθολικών.
Αλλά πιάστηκε στην Τουλούζη όπου και καταδικάστηκε, κόψανε τη γλώσσα του, τον στραγγάλισαν και τον κάψανε.